UTANGULIZI
“Ukomavu wa taifa haupimwi kwa ukubwa wa ardhi au idadi ya watu, bali kwa kiwango cha utambuzi wa mambo ya msingi yanayolijenga.”
Katika taifa langu, na pengine hata sehemu nyingine nyingi za Afrika, kuna hali ya kushangaza na kusikitisha: mambo ya msingi yamewekwa kando, yamepoteza uzito, na yamezama katika wingu la kelele zisizo na tija. Watu wengi wakiwa na hamu ya kujua nani aliolewa na nani, nani alifumaniwa, nani anaonekana sana kwenye video za mitandao, lakini hawajui kilichoandikwa kwenye katiba ya nchi yao, wala hawana habari kuwa sera mpya ya elimu imeanza kutumika mashuleni mwa watoto wao.
Ni rahisi sana kupata mjadala mkali wa umbea sokoni kuliko mjadala wa sera ya afya ya mama na mtoto. Ni rahisi kuona kundi la watu wakichambua maisha ya msanii maarufu kuliko kuchambua sababu ya kushuka kwa thamani ya shilingi. Wengine hata hujivunia kutokuwa na muda wa kusoma habari za maendeleo, wakisema, “Mimi huwa nasikiliza vichekesho tu, siwezi kuchosha kichwa na siasa na mambo ya katiba.”
Lakini hii si hali ya kawaida. Hii ni dalili ya jamii inayosinzia katika giza la upotofu, jamii inayokula matunda ya upuuzaji wa maarifa. Elimu ya msingi haithaminiwi, sheria hazieleweki kwa walio wengi, na teknolojia inaonekana ni kwa matajiri au watoto wa mjini tu. Ni kama vile taifa limegeuzwa kuwa tamthilia ya kufurahisha badala ya mradi wa kujengwa.
Kwa mtazamo wa kiroho, hali hii ni hatari zaidi. Maandiko yanasema, “Watu wangu wanaangamia kwa kukosa maarifa” (Hosea 4:6). Lakini cha kusikitisha, hata watu wa imani wamekuwa sehemu ya tatizo hili. Tunashangilia miujiza lakini hatufuatilii mabadiliko ya sheria yatakayogusa watoto wetu kwa miaka mingi ijayo. Tunashika simu kila saa lakini hatutumii hata dakika moja kusoma mtaala mpya wa elimu au kujua haki zetu za msingi.
Je, taifa linaweza kujengwa juu ya msingi wa udaku, siasa za majina na mashindano ya mitandaoni? Je, tunaweza kupata maendeleo ya kweli bila kufahamu sheria, mwelekeo wa uchumi wetu, au mabadiliko ya kisayansi yanayotikisa dunia?
Ni wakati wa kujitafakari. Ni wakati wa kuamka.
Katika makala hii, tutaangazia kwa kina jinsi jamii yetu imejifunza kuishi kwa kelele na picha, lakini ikasahau kuishi kwa maarifa na dira. Tutachambua vipengele muhimu vinavyopuuzwa: elimu, katiba, sheria, teknolojia, na uchumi. Kisha tutatoa mwito wa uamsho – sio wa kisiasa tu, bali wa kiakili, kiroho, na kijamii.
Hii si makala ya kulaumu, bali ya kuamsha.
Hii si hadithi ya kukatisha tamaa, bali ya kutoa mwanga.
Na zaidi ya yote, hii ni wito wa kizazi kipya kuamka – na kusimama.
Kupuuza Elimu – Hatari kwa Taifa na Vizazi
Katika kila taifa lililoendelea, elimu ndiyo msingi wake. Si miundombinu, si fedha, si hata rasilimali za chini ya ardhi – bali ni maarifa ya watu wake, uwezo wao wa kufikiri, kutatua matatizo, kubuni, na kujenga mifumo imara. Lakini katika taifa letu, elimu imegeuzwa kuwa tiketi ya ajira badala ya silaha ya maisha. Wengi hawaioni tena kama dira ya kujenga taifa, bali kama hatua ya kupita tu ili “upate cheti,” au “uondoke kijijini.”
Matokeo yake ni kizazi kizima kinachopitia mfumo wa shule bila kujua sababu ya kuwa shuleni. Vijana wanahitimu kwa wingi, lakini hawawezi kueleza tofauti kati ya maarifa ya msingi na taarifa za mitandaoni. Wengine wanajua jina la kila msanii wa Bongo Fleva lakini hawawezi kueleza hata maana ya katiba au sera ya elimu ya mwaka husika.
1. Elimu Iliyogeuzwa Biashara
Siku hizi shule nyingi zimekuwa kama biashara – mteja ni mzazi, bidhaa ni cheti, na lengo ni kupita mitihani tu. Tunajivunia ufaulu wa A lakini hatujiulizi kama hao wanafunzi wana ujuzi wa kweli au uwezo wa kufikiri kwa kina. Hii imesababisha jamii kutengeneza watu wenye vyeti lakini wasioweza kujitegemea au kubadili jamii zao.
2. Kudharau Mafunzo ya Kiufundi na Ujuzi
Jamii yetu inawaona mafundi seremala, wachoraji, mafundi umeme, na wakulima wa kisasa kama watu waliofeli. Ule ujuzi wa mikono ambao mataifa makubwa kama Ujerumani na Korea Kusini wameuendeleza kwa kiwango cha juu, kwetu sisi umeachwa kwa walioona “hawana uwezo darasani.” Huu ni udhaifu mkubwa – kwa sababu tunapuuza sehemu ya maendeleo ya kitaifa kwa dhana ya kizamani.
3. Kujifunza bila Mwelekeo
Watoto wetu wanajifunza vitu vingi shuleni – historia, jiografia, hesabu, fasihi – lakini ni wachache wanaojua wanajifunza kwa nini. Mfumo wetu wa elimu umeshindwa kumjenga mwanafunzi katika kuelewa nafasi yake katika jamii na namna ya kutumia alichojifunza kutatua matatizo halisi ya maisha. Matokeo yake ni kuwa na wahitimu wengi wasiojua wito wao, uwezo wao, wala nafasi yao katika dunia ya leo.
4. Ukosefu wa Umiliki wa Mabadiliko ya Mitaala
Kila mabadiliko ya sera au mtaala hufanyika bila ushiriki wa kina kutoka kwa jamii nzima. Walimu wanashikwa na mabadiliko mapya bila maandalizi ya kutosha, wazazi hawajui kinachofanyika mashuleni, na wanafunzi wanabeba mizigo ya majukumu wasiyoyaelewa. Tunatengeneza mfumo wa elimu wa kitaasisi badala ya kijamii – mfumo wa juu kuamuru badala ya chini kushirikiana.
5. Matarajio ya Ajira Badala ya Uwezeshaji
Kwa miaka mingi, elimu imeonekana kama mlango wa kupata kazi serikalini au taasisi kubwa. Hatujajenga utamaduni wa kujifunza ili kuunda kitu – iwe ni biashara, wazo jipya, au suluhisho la kijamii. Tunahitaji mabadiliko ya dhana: kutoka elimu kwa ajira hadi elimu kwa uwezo wa kubuni na kuleta mabadiliko.
Nini Kinapotea kwa Kupuuzia Elimu
Tunapoteza kizazi kilicho tayari kuongozwa badala ya kuongoza.
Tunapoteza uwezo wa kujitegemea kitaifa – katika sayansi, kilimo, afya na uchumi.
Tunapoteza nafasi ya kufikia maendeleo ya kweli kwa kasi tunayotaka.
Tunazalisha watu walio na usomi wa juu lakini bila uwezo wa kubadili maisha yao wenyewe wala ya jamii.
Na zaidi ya yote, tunapoteza nguvu ya maarifa ya kiroho, kwa sababu jamii isiyoelimika hushindwa hata kutafsiri maandiko kwa uhalisia wa maisha. Yesu mwenyewe alikua katika hekima na maarifa (Luka 2:52). Ikiwa Bwana wetu alithamini maarifa, sisi ni akina nani tuyaone kama mzigo?
Kutojua Katiba na Sheria – Taifa Bila Dira
“Hakuna uhuru wa kweli pasipo uelewa wa sheria za uhuru huo.”
Katika jamii yenye watu wanaojua haki zao, sheria huwa mtetezi wa wanyonge na mwelekeo wa maendeleo. Lakini katika taifa langu, wengi hawajui katiba ni nini – sembuse kujua ibara zake. Sheria huonekana kama jambo la wanasheria tu, si la raia wa kawaida. Watu hujua kila juzi kuhusu maisha ya mastaa, lakini hawajui hata haki yao ya msingi mbele ya serikali au majukumu yao kama wananchi.
Hili ni tatizo la kitaifa. Taifa lisiloelewa katiba yake ni kama gari linaloendeshwa bila ramani – linapoteza mwelekeo kila kona.
1. Katiba haifahamiki kwa walio wengi
Ukweli mchungu ni kuwa hata wasomi wengi hawajawahi kusoma katiba ya nchi yao. Hawajui hata inapatikana wapi. Wengine huamini kuwa katiba ni ya wanasiasa au wanasheria pekee. Hili linafanya jamii kukosa uwezo wa kuhoji, kuelewa maamuzi ya serikali, au kutetea haki zao kwa msingi wa kisheria.
2. Sheria hazieleweki kwa lugha ya kawaida
Mifumo mingi ya sheria imeandikwa kwa lugha ya kitaalamu isiyoeleweka kwa watu wa kawaida. Hakuna juhudi madhubuti za kutoa elimu ya sheria kwa raia wa kawaida – kwa lugha rahisi, katika majukwaa rahisi, na kwa mifano ya maisha ya kila siku. Matokeo yake, watu wengi hujipata kwenye migogoro mikubwa kwa sababu tu hawakujua kuwa walikiuka sheria au kwamba walikuwa na haki ya kujitetea.
3. Uamuzi wa kisiasa huathiri wananchi wasio na uelewa
Tunaishi kwenye jamii ambayo kila uamuzi wa juu – kuanzia bajeti, kodi mpya, hadi mabadiliko ya sera – huathiri moja kwa moja maisha ya raia. Lakini ikiwa watu hawaelewi misingi ya katiba na sheria, hawana namna ya kuhoji wala kushiriki kwa uelewa. Wanalazimika kukubali kila wanachoambiwa na viongozi, hata kama kinawadhuru.
4. Ukosefu wa Uwajibikaji
Wakati wananchi hawajui sheria na katiba, viongozi hawawajibiki. Wanajua hakuna atakayewauliza. Mambo ya msingi yanapitishwa kimya kimya, miradi ya umma inatekelezwa pasipo maelezo, na mikataba ya kitaifa inapitishwa bila ushiriki wa umma. Hili ni hatari kubwa kwa mustakabali wa taifa lolote.
5. Matumizi Mabaya ya Sheria
Katika jamii isiyoelimika kisheria, sheria huwa silaha ya kuwaumiza wasio na sauti badala ya kuwa kinga yao. Watu wanakamatwa bila kufahamu haki zao, wanahukumiwa bila msaada wa kisheria, na mara nyingine, wananyang’anywa mali zao kinyume cha sheria. Lakini kwa sababu hawajui, hukubali kila jambo kwa hofu na uoga.
Matokeo ya Kutokujua Katiba na Sheria
Raia hawana ushawishi katika mchakato wa utungaji sera.
Uongozi usio na uwajibikaji huota mizizi bila pingamizi.
Wananchi wanageuka kuwa watazamaji wa taifa lao badala ya kuwa washiriki.
Haki za binadamu hukanyagwa bila huruma wala mjadala.
Sauti ya wanyonge haipo kwa sababu hawajui kuwa wana haki ya kusikika.
Mwanafunzi wa Bwana Yesu hawezi kuwa mjinga wa sheria. Paulo alipokuwa akisafirishwa bila msingi wa kisheria, alisimama na kusema, “Je, ni halali kumpiga raia wa Roma bila kumhukumu?” (Matendo 22:25). Aliijua sheria, akaielewa, na akaweza kuitumia kujilinda.
Na sisi tunapaswa kufika hapo.
Kujisahau Kiuchumi – Taifa Maskini lenye Maarifa Duni
“Umasikini wa maarifa ni hatari zaidi kuliko umasikini wa kipato.”
Moja ya maeneo ambayo jamii yetu imeteleza kwa kiwango kikubwa ni uelewa wa masuala ya uchumi na fedha. Watu wengi hawafahamu kwa undani hali ya uchumi wa nchi yao, mwelekeo wa bajeti ya taifa, viwango vya ushuru, au athari za mfumuko wa bei katika maisha yao ya kila siku. Badala yake, majadiliano mengi yanabaki kwenye ngazi ya manung’uniko, lawama na kutafuta mchawi, bila kuelewa kiini cha matatizo na namna ya kuyatatua kwa maarifa.
1. Kutegemea Serikali kwa Kila Kitu
Katika jamii nyingi za Afrika, kuna tabia ya kuona maendeleo kuwa jukumu la serikali pekee. Watu hutegemea mikopo, ruzuku, ajira za serikali, na misaada ya nje kama chanzo kikuu cha ustawi wa maisha yao. Hii husababisha fikra za utegemezi badala ya ubunifu, ubia, na uchumi wa watu (people-driven economy).
Matokeo yake ni kuwa na kizazi kinachosubiri “mpango kutoka juu,” badala ya kuanzisha mpango kutoka chini. Wajasiriamali wachache wanapambana peke yao, bila mfumo wa msaada wa maarifa wa kitaifa, na wengi wanaangamia kwa sababu hawajui hata misingi ya biashara, kodi, au mbinu za kuongeza mitaji.
2. Kutofahamu Misingi ya Uchumi Binafsi
Maelfu ya watu wanafanya kazi miaka mingi bila kujua jinsi ya kuweka akiba, kuwekeza, au kulinda mali zao. Elimu ya fedha binafsi (financial literacy) ni ndogo sana. Watu huamini kuwa utajiri ni kuwa na hela nyingi mkononi, si kuwa na mfumo wa kuongeza thamani, kuratibu matumizi, na kuzalisha kipato endelevu.
Katika hali hii, hata wale wanaopata kipato kizuri, hukaa miaka mingi bila mali, bila mwelekeo wa kifedha, na mara nyingi huishia katika madeni, migogoro ya kifamilia au kufilisika wanapoondolewa kazini au wanapopatwa na dharura.
3. Upotoshaji wa Maana ya Mafanikio
Mitazamo mingi ya mafanikio imechujwa kupitia prismo ya anasa. Mafanikio yamehusianishwa na magari, mavazi, safari za nje na picha za Instagram, badala ya kuwa na dira, uwekezaji, rasilimali za kweli, au miradi inayodumu. Vijana wengi huingia kwenye madeni au hata tabia haramu ili “waonekane wamefanikiwa,” bila kujua wanajisukuma kwenye mashimo ya kiuchumi yasiyo na msaada.
4. Kutokujua Maendeleo ya Kiuchumi ya Dunia
Dunia inakwenda kwa kasi – uchumi wa kidigitali, biashara za mtandaoni, sarafu za kidijitali, mitandao ya kibiashara, viwanda vya teknolojia… Lakini watu wengi wa kwetu hawajui mabadiliko haya. Wanabaki kwenye mifumo ya kizamani, huku dunia ikizalisha mabilionea vijana wenye mawazo ya mabadiliko ya kidunia. Bila kuliona hili, taifa linabaki kuwa soko la bidhaa kutoka nje badala ya kuwa kiwanda cha maarifa, uvumbuzi na bidhaa za ndani.
5. Ukosefu wa Mipango ya Kifamilia na Kijamii
Uchumi wa familia huathiri uchumi wa taifa. Lakini kwa sababu hatufundishwi kupanga maisha kwa akili ya kifedha – watu huoa bila maandalizi, huzaa bila mipango, hujenga bila ramani, na kuingia mikataba ya kifedha bila uelewa. Hii husababisha familia zisizokuwa na uthabiti, jamii zenye utegemezi mkubwa, na kizazi kinachorithi mzigo badala ya urithi.
Athari za Kujisahau Kiuchumi
Taifa hubaki nyuma katika mashindano ya kiuchumi ya dunia.
Raia hushindwa kutumia fursa za biashara, uwekezaji na ushirikiano wa kiuchumi.
Vijana hukosa dira ya kifedha, kuishi kwa mkumbo na kushindwa kutunza mali zao.
Kizazi kipya huanza maisha kwa deni badala ya mtaji.
Taifa linabaki kuwa mlaji badala ya mtengenezaji.
Katika Biblia, Bwana Yesu alitumia mifano mingi ya kiuchumi – talanta, rasilimali, wafanyabiashara, na maamuzi ya kifedha – kuonyesha kuwa utendaji wa kiroho una uhusiano mkubwa na hekima ya kiuchumi. Mtu asiye na uelewa wa uchumi huwezi kumkabidhi taifa, familia, au huduma ya watu.
Kupuuza Teknolojia – Taifa Linalobaki Nyuma
“Teknolojia si jambo la anasa tena, bali ni msingi wa ushindani wa taifa katika karne hii ya 21.”
Katika dunia ya leo, teknolojia si chaguo – ni lazima. Mabadiliko ya kiteknolojia yanabadilisha kila sekta: elimu, afya, kilimo, biashara, utawala, usafirishaji, hata huduma za kiroho. Lakini kwa wengi katika taifa letu, teknolojia bado inaonekana kama jambo la ‘watu wa mjini’, la vijana wa mitandaoni, au la ‘matajiri tu.’ Huu ni mtazamo wa hatari.
Jamii yoyote inayopuuza au kuchelewa kupokea teknolojia hubaki nyuma – si kwa sababu haina akili au rasilimali, bali kwa sababu imeshindwa kupatana na wakati.
1. Kutotambua Nafasi ya Teknolojia Kwenye Elimu na Maarifa
Mashuleni, bado kuna walimu na wanafunzi wanaoona simu kama adui badala ya chombo cha kujifunzia. Hatujafundisha kizazi chetu kutumia teknolojia kutafuta maarifa, kutengeneza maudhui, au kuendeleza vipaji vyao. Badala yake, vijana wengi hujifunza kutumia teknolojia kwa udaku, michezo ya kizembe, au kuiga maisha ya watu mitandaoni.
Mfumo wa elimu haujaunganishwa kikamilifu na mifumo ya kidigitali – matokeo yake ni kusoma kwa mazoea badala ya kufikiri kwa uhalisia wa kidunia.
2. Biashara na Kilimo Bado Viko Kizamani
Wakulima wengi bado wanategemea utabiri wa hali ya hewa wa kihisia, badala ya kutumia programu za simu kupata taarifa sahihi za mvua au magonjwa ya mimea. Wafanyabiashara wadogo bado wanatumia daftari na kalamu wakati mfumo wa POS na apps za mauzo zinaweza kuongeza ufanisi na faida.
Uwepo wa mitandao, programu za usimamizi, e-commerce platforms, na hata AI, bado haujatumiwa ipasavyo kwa sababu wengi hawajui zipo, au wanaona kama ni “vigumu sana kuelewa.”
3. Kutokuwa na Sera Madhubuti za Kukuza Ujuzi wa Kidigitali
Serikali na taasisi nyingi bado hazijaweka mkazo mkubwa kwenye mafunzo ya teknolojia kwa wananchi wa kawaida – hasa watu wazima, wakulima, na wafanyabiashara wa mtaani. Bila sera madhubuti za kuhamasisha maarifa ya teknolojia, taifa linakuwa na idadi kubwa ya watu wasiojua namna ya kujihusisha na dunia ya leo.
Ni kama tunaishi kwenye dunia ya mwaka 2025, lakini kwa fikra na maarifa ya mwaka 1980.
4. Kutotumia Teknolojia kwa Ushirikiano wa Kitaifa na Kimataifa
Teknolojia ni daraja la ushirikiano wa dunia. Leo, vijana wanaweza kujifunza kutoka MIT bila kusafiri, au kuuza bidhaa zao kwa wateja walioko Ulaya kupitia duka la mtandaoni. Lakini kwa sababu hatuoni teknolojia kama nguvu ya kiuchumi, hatuiwekei mkazo wala hatuiwekei sera rafiki – na matokeo yake tunabaki kuwa watumiaji tu, si wabunifu.
5. Mitazamo ya Kidini na Kitamaduni ya Kuizuia Teknolojia
Wapo wanaoamini teknolojia ni ya kidunia, ya kishetani, au ya watu wa “mataifa.” Hili limekuwa kikwazo kikubwa kwa makanisa, mashule ya kiroho, na jamii za kimila kuikumbatia teknolojia kikamilifu. Tunahitaji mageuzi ya fikra na mafundisho ili teknologia ihubiriwe kama chombo cha kusudi – si adui wa imani.
Matokeo ya Kupuuzia Teknolojia
Tunazalisha vijana wasiojiamini mbele ya dunia ya kisasa.
Taifa linashindwa kushiriki kwenye uchumi wa kidigitali wa dunia.
Watu binafsi wanapoteza fursa nyingi za kipato, mafunzo, na ushirikiano.
Tunalazimika kuagiza kila kitu kutoka nje – hata kile tungeweza kutengeneza.
Bwana wetu Yesu alitumia vyombo vya kisasa vya wakati wake – mashua, kalamu, hata barua – ili kufikisha ujumbe. Paulo alisafiri, akaandika barua nyingi, na kutumia rasilimali zilizokuwepo ili kueneza Injili kwa kasi. Katika kizazi chetu, teknolojia ndiyo gari la Injili, la biashara, na la maarifa.
Tukiiogopa, tutabaki nyuma. Tukiiangalia kwa jicho la kusudi, tutaitumia kuleta mabadiliko makubwa.
Siasa za Juu Juu, Udaku, na Utamaduni wa Kelele – Taifa la Wasemaji Wasiofanya
“Pale ambako kelele ni nyingi, matendo huwa haba. Na pale ambapo kila mtu ni mchambuzi wa mambo ya wengine, hakuna anayechambua hali yake mwenyewe.”
Katika taifa letu, kama ilivyo kwa mataifa mengine yanayojaribu kuamka kutoka kwenye giza la ukoloni na utegemezi wa fikra, tumekwama katika wimbi la siasa za juu juu, udaku usio na maana, na kelele nyingi zisizoleta matokeo. Tunazungumza sana, tunajua kila mtu anafanya nini, tunahoji, tunabeza, tunataniana – lakini hatuchukui hatua.
1. Utamaduni wa Kujadili Watu Badala ya Masuala
Jamii yetu inaelekea zaidi katika kujadili nani kavunja ndoa, nani ana uhusiano na nani, nani kanunua gari jipya, nani kaonekana na nani mitandaoni – kuliko kujadili ni nini kinafanyika katika bajeti ya afya, elimu au mazingira. Hii ni dhihirisho la ukosefu wa utambulisho wa kusudi la jamii.
Badala ya kuwa watu wa hoja na suluhisho, tumekuwa watu wa hype na matukio ya muda.
2. Siasa Zinazovutia Hisia Zaidi ya Mwelekeo
Wanasiasa hufahamu hili vyema – jamii inapenda kelele na maigizo kuliko hoja. Hivyo tunashuhudia majukwaa yakitumika kama uwanja wa burudani, si ujenzi wa taifa. Hakuna mjadala wa kina juu ya sera. Hakuna maono ya miaka 20 ijayo. Ni siasa za “aliyesema nini jana” na “nani katoa tamko gani leo.”
Kwa mtindo huu, tunalea kizazi kinachoamini kuwa maendeleo yanatokana na maneno ya majukwaani badala ya kazi ya kila siku, juhudi binafsi, na maarifa ya kitaalamu.
3. Mabishano Bila Kusoma Chanzo cha Habari
Jamii nyingi zinasambaza taarifa kwa hisia na mapokeo, si kwa uhakiki au utafiti. Habari za mitandaoni zisizo na vyanzo huenezwa kwa kasi, huku maandiko ya msingi kama katiba, sera, au taarifa za serikali zikipuuzwa kwa sababu “ni ndefu sana kusoma.” Tunapenda kelele, lakini hatupendi kusoma. Tunapenda mjadala, lakini hatupendi uelewa.
4. Udhaifu wa Vyombo vya Habari
Vyombo vingi vya habari vinafuata upepo wa umbea na matukio badala ya kufanya uandishi wa kiuchunguzi. Kipindi cha skendo ya msanii hupata watazamaji zaidi kuliko mjadala wa bajeti ya elimu. Na hivyo, media zinalazimika “kuchochea” badala ya “kuelimisha.”
Kwa sababu soko haliko tayari kwa maarifa – liko tayari kwa kelele.
5. Kutofanya Kinachojadiliwa
Tatizo la mwisho, na pengine kubwa zaidi, ni kuwa tunapenda kuzungumza kuliko kutenda. Tunahoji, tunajadili, tunafundisha, tunapost mitandaoni – lakini hatuchukui hatua. Tunalia kwa umaskini, lakini hatuanzishi vikundi vya kuweka na kukopa. Tunalaumu mfumo wa elimu, lakini hatuhamasishi watoto wetu kusoma kwa moyo. Tunalaumu siasa, lakini hatuwi sehemu ya suluhisho la sera na maamuzi.
Matokeo ya Utamaduni wa Kelele
Taifa linachoka kwa maneno bila matendo.
Vijana wanakuwa wanaharakati wa mitandaoni wasioweza kusimamia jambo halisi.
Kelele nyingi huondoa mwelekeo wa msingi – na taifa hupoteza dira ya muda mrefu.
Wasiokuwa na dhamira hupata nafasi kwa sababu wenye maono wako kimya.
Katika Biblia, nabii Eliya alienda mlimani kukutana na Bwana. Alikuja upepo mkali – Bwana hakuwa humo. Alikuja tetemeko – Bwana hakuwa humo. Kisha ikaja sauti ya utulivu mwororo – na Bwana alikuwa humo (1 Wafalme 19:11–12).
Bwana hawezi kupatikana kwenye kelele za umbea. Huja kwenye sauti ya maarifa, dhamira na utulivu wa maono.
HITIMISHO: Ni Wakati wa Kuamka – Kuanzia Kelele Mpaka Maamuzi
Tumeangalia kwa kina maeneo ambayo jamii yetu imelegea:
Tumeipuuza elimu na kubadili shule kuwa kigezo cha vyeti badala ya maarifa.
Tumeachia katiba na sheria kuwa vitu vya watawala na mawakili pekee.
Tumejisahau kiuchumi, tukasubiri ajira badala ya kujenga uwezo wa ndani.
Tumechelewesha teknolojia, tukahofu mabadiliko badala ya kuyakumbatia.
Tumependa kelele badala ya mikakati. Tumekuwa taifa la wasemaji, si watendaji.
Lakini bado kuna tumaini. Kizazi cha sasa kina nafasi ya kugeuza mkondo wa historia. Kuamka si mchakato wa usiku mmoja – bali ni uamuzi wa kila mtu mmoja mmoja.
Mwito kwa Msomaji
Chukua muda kusoma katiba ya nchi yako.
Jifunze ujuzi mpya, hata kupitia simu yako.
Anzisha mpango wa kifedha wa familia yako.
Elimisha watu wengine kuhusu mabadiliko ya kweli.
Omba hekima ya kuongoza taifa lako kwa maarifa – sio kwa mihemko.