Kuishi Kati ya Watu Wenye Sumaku ya Sumu — Sanaa ya Kudumisha Amani Kati ya Tishio la Kiroho

Maisha yetu yamejaa aina nyingi za watu: wapo wanaojenga, na wapo wanaobomoa.
Wapo wanaoleta nuru, na wapo wanaoleta giza.
Lakini ukweli ni kwamba hatuna uwezo wa kuwachagua wote tunaokutana nao.
Kazini, shuleni, chuoni, mitaani, hata ndani ya familia — tunakutana na watu wenye sumu ya ndani, wanaotukosesha amani, wanaovunja mioyo, na wanaotufanya tujihisi wadogo au tusio na maana.

Hawa ndio tunawaita toxic people — watu wenye sumu ya kisaikolojia, ya maneno, ya tabia au ya roho.

Lakini swali ni: tutaishi nao vipi bila kuambukizwa sumu yao?

☣️ Tafsiri ya “Toxic People”

Mtu mwenye sumu si lazima awe na uovu wa makusudi.
Wengine wamejeruhiwa, wamekosa uponyaji, na sasa wanatoa uchungu huo kwa wengine.
Ni watu:

• Wanaotumia maneno kama silaha.
• Wanaopenda kuona wengine wakishindwa.
• Wanaochochea migogoro.
• Wanaodharau mafanikio ya wengine.
• Wanaoua furaha kimyakimya kwa kejeli na maneno ya kikatili.

Kisaikolojia, watu hawa hutumia “negative projection” — wanakutupia ndani yako kile wanachoshindwa kustahimili ndani yao.
Kwa mfano, mtu mwenye wivu huona kila mtu ni wa kujionesha; mwenye huzuni huona dunia yote ni chungu.

Jinsi Sumu Yao Inavyoweza Kuingia Ndani Yako

Akili ya mwanadamu ina mfumo wa “emotional resonance” — uwezo wa kupokea mitetemo ya kihisia kutoka kwa watu waliokaribu.
Ndiyo maana ukikaa na mtu mwenye huzuni, muda si mrefu na wewe unajisikia vibaya.
Ukiwa karibu na mtu mwenye furaha, moyo wako unainuliwa.

Hivyo basi, mtu mwenye sumu huathiri hisia zako bila maneno mengi — kupitia miondoko, sauti, tabia, hata ukimya wake.
Anakuibia amani yako taratibu, kama moshi unaojaza chumba bila kuonekana.

Ndiyo maana tunapaswa kujenga kinga ya ndani kama kuta za roho zinazozuia sumu kufika moyoni.

Amani ni Ulinzi wa Mungu Ndani Yako

Biblia inasema:

“Linda moyo wako kuliko vitu vyote, maana humo ndimo yatokapo maisha.” – Mithali 4:23

Wakati Mungu anakupa amani, Shetani atatumia mazingira au watu kujaribu kukuondolea hiyo amani.
Lakini hekima ni kujua kwamba mtu mwenye sumu hawezi kukupokonya kile ambacho hakukupea.

Ukitambua hivyo, unaanza kuishi kwa uhuru wa kiroho.
Unapenda bila kujiumiza.
Unasamehe bila kuruhusu uchungu ukae.
Unaweka mipaka bila chuki.

Yesu aliishi kati ya watu waliomkataa, waliomsaliti, waliomsema vibaya — lakini hakuwahi kupoteza upendo ndani yake.
Alijua amani yake haikuhusiana na wafuasi wake, bali na Baba aliye mbinguni.

Hekima ya Kuishi Bila Kugeuka Sumu

Kuna msemo wa Kiasia usemao:

“Usimruhusu sumu ya chura ikufanye uache kuimba kama ndege.”

Hekima hii inatufundisha kwamba maisha ya hekima si kupigana na kila mtu, bali kujua nani wa kumpa nguvu yako na nani wa kuachilia kimya kimya.
Tofauti ya mtu mwerevu na mjinga ni jinsi wanavyokabiliana na sumu ya wengine.
Mwerevu anaigeuza kuwa somo; mjinga anaigeuza kuwa kisingizio cha kulipiza.

Kwa hiyo:

• Ukikutana na mtu mwenye kiburi, ujifunze unyenyekevu.
• Ukikutana na mnafiki, ujifunze kuwa wa kweli.
• Ukikutana na mwenye wivu, ujifunze kushukuru.
• Ukikutana na mwenye chuki, ujifunze kupenda zaidi.

Hivyo basi, toxic people wanapokuja, wanakuwa walimu wa maisha, si adui wa roho yako.

Jinsi ya Kuishi Nao Bila Kupoteza Amani

• Weka Mipaka (Boundaries)
  Sio kila mazungumzo unapaswa kujibu.
  Sio kila habari lazima uisikilize.
  Weka mipaka kimyakimya – epuka si kwa chuki, bali kwa hekima.
• Usipambane Kila Wakati
  Watu wenye sumu wanakula nguvu zako unapojaribu kuwabadilisha.
  Badilika wewe kwanza, utagundua nguvu yao inapungua.
• Omba Mungu Akupe Amani Inayozidi Hali
  Maombi ni silaha ya roho.
  Amani ya kweli ni tunda la uwepo wa Mungu, si matokeo ya tabia ya watu.
• Jifunze Kuondoka kwa Heshima
  Wakati mwingine, upendo bora ni ule unaokuacha mbali.
  Si kila mahusiano yanapaswa kudumu, mengine yalitumwa kufundisha, si kuendelea.
• Jitunze Kisaikolojia
  Soma vitabu vya amani, kaa na watu chanya, tembea katika asili, omba, tafakari.
  Usiruhusu sumu ya mtu mmoja ififie nuru ya nafsi yako.

Kuna msichana aliwahi kusema:

“Nilipokuwa naishi na mtu mwenye sumu, nilifikiri mimi ndiye mwenye tatizo.
Lakini nilipokutana na watu wanaoniheshimu, niligundua nilikuwa nimechoka kujitetea.”

Ujumbe huu unafundisha kitu muhimu: sumu ya mtu mwingine inaweza kukufanya ujione si kitu, hadi utakapotambua thamani yako halisi.
Ukiijua, hakuna mtu atakayeikanyaga.

Kuishi na watu wenye sumu ni somo la uvumilivu, upendo na hekima.
Usiwachukie – waone kama vioo vinavyoonyesha sehemu ambazo bado unahitaji kukua.
Lakini pia usiruhusu mioyo yao ikuharibu.
Kama mti unaokua katikati ya miamba, endelea kuchanua – kwa sababu nguvu yako si katika udongo, bali katika mizizi iliyoshikamana na Mungu.

“Wacha wengine waeneze sumu; wewe eneza amani.”